Etimesgut

Koordinatlar: 39°56′55″K 32°39′42″D / 39.94861°K 32.66167°D / 39.94861; 32.66167
Etimesgut
İlçe
Soldan sağa sırasıyla: Göksu Parkı, Etimesgut Havalimanı, Eryaman Stadyumu, İstanbul Yolu girişinde yer alan Etimesgut Kapısı
Soldan sağa sırasıyla: Göksu Parkı, Etimesgut Havalimanı, Eryaman Stadyumu, İstanbul Yolu girişinde yer alan Etimesgut Kapısı
Ankara haritasına göre konumu
Ankara haritasına göre konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlAnkara
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
Coğrafi bölümYukarı Sakarya Bölümü
İdare
 • Kaymakamİzzettin Sevgili
 • Belediye başkanıEnver Demirel (MHP)
Yüzölçümü
 • Toplam49 km²
Rakım1.100 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam606,472
 • Yoğunluk/km²
 • Kır
-
 • Şehir
595.305
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
ISO 3166 koduTR-06
Posta kodu06790
İl alan kodu0312
İl plaka kodu06

Etimesgut, Ankara'nın metropol ilçelerinden biridir. TÜİK verilerine göre 13 Şubat 2023 tarihi itibarıyla 614.891'dir.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe sınırları içerisinde yapılan arkeolojik kazılarda ele geçirilen kalıntılar, bölgedeki insan yerleşiminin Bakır Çağı'na kadar uzanabileceğini kanıtlar niteliktedir. Bununla birlikte; yazılı kaynaklardan yörenin isimlendirilmesine dair edinilen ilk bilgiler, buranın Hititler döneminde "Amaksis" adıyla anıldığını gösterir. Nitekim Heinrich Kiepert tarafından çizilen bir haritada da bölge "Amaksyz" ve "Akmasyz" şeklinde adlandırılmıştır. Haritada ayrıca buraya bağlı köylerden bazıları "Alvan", "Baghlydja" ve "Emirjaman” olarak not edilmiştir ki bunlar hiç şüphesiz bugün Etimesgut'a bağlı semtler olan Elvankent, Bağlıca ve Eryaman'dır. İlk dönemlerde Osmanlılar tarafından "Akmasus" adıyla bilinmesine karşın; 14-15. yüzyıl civarlarında Ankara'da yaşamış bir Ahi reisi olan Ahi Mesud, ilçenin günümüzdeki adına esin kaynağı olmuştur. Mesud'un Kırşehir'de doğup Ankara'ya göç ettiği ve bugün Bağlıca sınırları içerisinde kalan bir köyde kendi adıyla bir zaviye kurduğu düşünülür. Cumhuriyet'in ilanına kadar "Ahi Mesud Nahiyesi" olarak bilinen bu bölgeyi 1928 yılında ziyaret eden Atatürk, burada örnek bir köy kurulmasını emretmiş ve köy yeniden inşa edildikten sonra yerel halk tarafından “Etimesut” olarak isimlendirilmiştir. Aralık 1937’de köyün adı resmen "Etimesgut" olarak değiştirilmiş ve yaklaşık bir asırdır bu isimle anılagelmiştir.[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Eryaman'da bulunan Susuz Göleti (daha sonra ismi çevre düzenlemesi ile birlikte Göksu olarak değiştirilmiştir) kıyılarında yapılan teraslama çalışmaları sırasında gün yüzüne çıkarılan oymataş el aletlerinin de gösterdiği gibi Etimesgut, çok eski dönemlerden beri yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.

1991 yılında ortaya ortaya çıkartılan arkeolojik bulgular, Etimesgut'un en eski kalıcı insan yerleşimine ait kalıntılardır. Eryaman'da yapılan alt yapı çalışmaları sırasında MÖ 4000 ile 3800 yılları arasında avcılık dönemine ait Göksu Göleti'nin eski kıyısında yerleşik bir mahallenin izlerine rastlanmıştır. Bu kalıntılar önemli arkeolojik değere sahip olan birçok tahtadan oyma kayık, topraktan çanak çömlek, ok ve yaylar, kemik ve taştan aletlerdi.

Arkeolojik araştırmalar sonucunda bulunan eserlerden, belde yerleşiminin MÖ 2000 yıllarına kadar indiği anlaşılmaktadır. Beldede bulunan “Frigya Aslanı” yörenin ilk defa MÖ 7. yüzyılda Frigyalılar tarafından mesken olarak kurulduğunu gösteren bir kanıt teşkil etmektedir.

İlçenin tarihi Ankara’ya yakınlığından dolayı “Ankara Tarihi” ile çok büyük ölçüde aynı özellikleri gösterir. Ankara ve çevresinin Lidya, Pers, Galat, Roma ve Bizans İmparatorluklarının toprakları içinde yer aldığı; Türk hakimiyetinin Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra gerçekleştiği, 1073’te Türklerin; 1308'de İlhanlıların; bir sürede Ertena valileri ve ahileri tarafından idare edildiği; 1402'den sonra Moğolların egemenliği altında kaldığı; 1833'te Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın bu yöreleri ele geçirdiği tarihi belgelerden anlaşılmaktadır. 1902 yılında Ankara 5 sancak ve 21 kazası olan bir merkez sancağıydı. Belde Zir (Yenikent) kazasına bağlı olarak kalmıştır.

Belde, 20 Mayıs 1990 gün ve 20525 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 3644 Sayılı kanunla Yenimahalle'den ayrılarak ilçe yapılmış, hemen ardından 19 Ağustos 1990 tarihinde yapılan Belediye Başkanlığı seçimi ile Belediye Teşkilatı kurulmuştur. Etimesgut'un sınırları 6360 sayılı yasayla Yenimahalle'den alınan Aşağıyurtçu, Yukarıyurtçu, Ballıkuyumcu, Fevziye ve Şehitali mahalleleriyle genişlemiştir.

Atatürk; Etimesgut’a özel bir ilgi göstermiştir. Zaman zaman Etimesgut’u ziyaret eder, at gezintileri sırasında halkla sohbet ederek, zirai mahsul hakkında bilgi almıştır. Hâlen Halk Sağlığı Laboratuvarı olarak kullanılmakta olan bina içinde, kendisine tahsis edilmiş olan odada istirahat ve özel çalışmalarını sürdürmüştü.

Etimesgut bucak iken devlet hastanesi, PTT, hamam, şadırvanlı çarşı ve sekiz memur lojmanı gibi hizmet birimleri Atatürk zamanında yaptırılmıştır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut ilçesi Ankara’nın batısında toplam 10.300 hektar yüzölçümüne sahip Ankara metropolünün merkez ilçelerinden biridir. Batısında Sincan, kuzey ve doğusunda Yenimahalle, güneyinde Çankaya ilçeleri ile komşudur.

Yeryüzü Şekilleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut ilçesi, Doğudan batıya doğru eğimi azalan çanak şeklinde bir oluk Vadi görünümdedir. Vadinin tabanına oturmuş Ankara Çayı'na dik tepe aralarından uzanan yan vadilerle bütünleşen Ankara Ovası yer alır. İlçemizin ortalama yüksekliği ise 807 metredir.

Akarsuları[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut doğudan batıya %3 eğimi ile geçen Ankara Çayı, Çubuk, İncesu ve Hatip Çaylarının birleşmesiyle oluşmuştur.

Göller[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede doğal göl yoktur. Eryaman Mahallesi'nde killi bir yapı üzerinde, daha çok yağmur suları ile beslenen Susuz Göleti bulunur. Gölet çevresi tatil günlerinde Etimesgut halkının dinlenme yeridir.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut’ta İç Anadolu Bölgesi karasal ikliminin genel özellikleri görülür. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk geçer. Yağış daha çok kış ve ilkbahar aylarında düşer. Yazın ve sonbaharda yağışlar iyice azalır. Yıllık yağış miktarı 367 milimetre kadardır. Kış aylarında don olayı görülür. Sıcaklık ocak ayında nadiren de olsa -15 °C’ye kadar düşer. En çok kar yağışı Ocak ayında olmaktadır. Gündüz ile gece, yaz ile kış mevsimleri arasındaki sıcaklık farkları önemli ölçüde büyüktür. İlçede ilkbahar ve yaz mevsimlerinde güneybatı, sonbahar mevsiminde güney-doğu, kışın ise daha çok kuzey rüzgârları etkilidir.

Bitki Örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

İç Anadolu bölgesi genelde geniş bir step alanıdır. Yüksek dağlık alanlarla denizden ayrılmış olduğundan iklimi karasaldır. İklimin bu özelliği bitki örtüsünü de belirlemektedir. Ankara ve Etimesgut’ta da doğal bitki örtüsü bozkırdır (step). Yağışlı dönemlerde yeşillenen, kurak yaz döneminde sararıp kuruyan otlardır. Artemisia (Yavşan otu), Ocanthalimon (Çoban yastığı) bitki türleri oldukça yaygındır.

Toprak Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İç Anadolu’nun gerçek step alanlarındaki en yaygın toprak türü Kahverengi Zonal topraklardır. Başlıca elemanı kalsiyum karbonatlı kil olan topraklar humusça fakirdir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1990[3] 70.800 69.960 840
2000[4] 171.293 169.615 1.678
2007[5] 289.601 289.601 veri yok
2008[6] 313.770 313.770 veri yok
2009[7] 347.267 347.267 veri yok
2010[8] 386.879 386.879 veri yok
2011[9] 414.739 414.739 veri yok
2012[10] 425.947 425.947 veri yok
2013[11] 469.626 469.626 veri yok
2014[12] 501.351 501.351 veri yok
2015[13] 527.959 527.959 veri yok
2016[13] 542.752 542.752 veri yok
2017[13] 566.500 566.500 veri yok
2018[13] 570.727 570.727 veri yok
2019[13] 587.052 587.052 veri yok
2020[13] 595.305 595.305 veri yok
2021[13] 606.472 606.472 veri yok

Not: 2004 yılında köyler mahalle statüsüne geçtiğinden kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Bağlıca, Eryaman, Elvankent, Emirler, Güzelkent, Yapracık ve Elvan Mahallesi olarak adlandırılan toplu konut bölgelerinde modern şehircilik anlayışına uygun planlı bir yapılaşma söz konusudur.

Ankara'da yer alan Çankaya, Altındağ, Yenimahalle, Mamak, Keçiören gibi diğer ilçelerde mevcut imar planlarına göre imara açılabilecek sahaların sınırına gelinmiş olması ve arsa maliyetlerinin yüksek olması gibi nedenler bölgeye yerleşimin artmasını sağlamıştır. Toplu konut yapılaşma arayışlarında Etimesgut’u yüksek seviyede bir cazibe merkezi haline getirmiştir.

Çok daha ucuz fiyatlarla Arsa Ofisi tarafından sağlanan arsalar üzerinde, çok sayıdaki konut kooperatifleri ve Başbakanlık Toplu Konut İdaresi tarafından Altay, Elvan, Eryaman gibi mahallelerde büyük sayılarda konut yapılaşmasına gidilmiştir. Bu gelişme, Ankara içinden eski kiracı konumundaki aileleri Etimesgut’a çekerken, Ankara dışından da nüfus çeken sonuçlar yaratmıştır.

Mahalleler[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut ilçesine bağlı mahallelerin sınırları.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet'in ilk yıllarında Bulgaristan’dan gelen göçmen Türklerin iskan edilmesi amacıyla 50 hanelik örnek bir köy olarak organize edilen Etimesgut, 1928 yılına gelindiğinde nahiye ilan edilmiştir. 1968'de, Yenimahalle'ye bağlanarak mahalleye dönüştürülmüş; 20 Mayıs 1990 tarihli ve 20525 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 3644 Sayılı Kanun uyarınca ilçe statüsü kazanmıştır. 17 Temmuz 1990 tarihinde ilk kaymakam ataması yapılarak ilçe mülki idare teşkilatı hazırlanmış; 19 Ağustos 1990 tarihinde yapılan ara seçim ile de belediye teşkilatı kurularak başkan seçilmiştir.

Etimesgut Belediyesi

Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaymakamlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür ve turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Başbakanlık Eryaman Toplu Konutları, Askeri Kampüsler Alanı, Elvankent, Güzelkent, Şeker Fabrikası Kampüsü ve TRT Kampüsü bir yaşam alanı oluşturmaktadır. Bu kampüsler otelkent konumunda olup, gündüzleri büyük oranda boş, geceleri dolan yerleşim alanlarıdır.

İlçe sakinlerinin kültürel etkinliklere katılmalarına imkân sağlayacak sinema, kültür ve kongre merkezi,konser alanı olarak Türk beyleri kent meydanı vardır. Yarı olimpik yüzme havuzu ve bir stadyum ilçede yer alır.

Başlıca yer alan alışveriş merkezleri Optimum AVM, Dolphin AVM, Galaxy AVM, Göksu AVM, Ankor AVM, Evsa AVM, Metromall AVM, Gimsa Park AVM, Arasta AVM, Arte Mercado AVM'dir.

Altyapı durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimesgut tarihi İpek Yolu üzerinde kurulmuştur. Bugün de Ankara - İstanbul demiryolu, Ankara - Ayaş ve Ankara İstanbul karayolu Etimesgut’tan geçmektedir. Ayrıca Ankara - Eskişehir karayolu ilçenin güney sınırını teşkil etmektedir. Ankara otobanı çevre yolunun büyük bir bölümü Etimesgut sınırları içerisindedir. Etimesgut’a karayolu ile aşağıdaki noktalardan girilir. Eskişehir yolu Zırhlı Birlikler kavşağından, İstanbul Yolu Şaşmaz Kavşağından, Ayaş Yolu Şeker Fabrikası önü ve çevre yolu bağlantı girişinden, Sincan yönünden ise iki ilçenin ortak istasyon caddesi girişinden yapılabilir. Otobüs ve dolmuş seferler Eskişehir Yolu ve İstanbul Yolu olmak üzere iki güzergâh üzerinden yapılır. Ayrıca Etimesgut’u doğu - batı yönünde bir baştan bir başa aşıp giden banliyö trenlerinin de Etimesgut ulaşımına önemli bir katkısı vardır. Şaşmaz oto sanayi sitesi, Nakliyeciler sitesi, Yeşilçam küçük sanayi sitesi, Askeri havaalanı, Türkkuşu tesisleri ve kara havacılık tesisleri de ilçe sınırları içerisindedir. Etimesgut’ta bir PTT müdürlüğü ve buna bağlı ilçenin muhtelif mahallelerinde PTT şubeleri, Elvankent’te Telekom’a ait büyük bir telefon santrali vardır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "1/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ Yavuz Kahraman; Bekir Özer; Gökçe Günel; Ali Kılcı; Mustafa Engin (Mayıs 2018). Murat, Mustafa (Ed.). "Ankara ve Etimesgut'un İsimleri". Tarihte Etimesgut. 1 (3). Ankara: Etimesgut Belediye Başkanlığı Kültür Yayınları. ss. 32-42. ISBN 978-9944-0677-2-0. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  3. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  11. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  12. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  13. ^ a b c d e f g
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Etimesgut Nüfusu - Ankara". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Ankara Etimesgut Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yenimahalle
 
Sincan Kuzey Çankaya
Batı   Etimesgut    Doğu
Güney
Gölbaşı
"http://www.turkcewiki.org/w/index.php?title=Etimesgut&oldid=29956381" sayfasından alınmıştır