Kaliforniya
 | Bu maddenin Vikipedi'nin kalite standartlarına uyabilmesi için tamamen yeniden yazılması gerekmektedir. |
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Haziran 2014) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| |||||
| |||||
| Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri | |||||
| Başkent | Sacramento | ||||
| En büyük kent | Los Angeles | ||||
| Vali | Gavin Newsom (D) | ||||
| Senatörler | Dianne Feinstein (D) Alex Padilla (D) | ||||
| Alan | |||||
| -Toplam Alan | 410.000 km² | ||||
| - Kara | 404.298 km² | ||||
| - Su | 20.047 km² (4,7%) | ||||
| Nüfus (2000) | |||||
| - Toplam Nüfus | 33.871.648 (1.) | ||||
| - Nüfus yoğunluğu | 83,85 /km² (12.) | ||||
| Eyalet olarak kabul edildiği | |||||
| - Tarih | 9 Eylül 1850 | ||||
| - Sıra | 31. | ||||
| Koordinatlar | |||||
| Enlem | 32°30'K ile 42°K arası | ||||
| Boylam | 114°8'B ile 124°24'B arası | ||||
| Genişlik | 402,5 km | ||||
| Uzunluk | 1.240 km | ||||
| Zaman dilimi | UTC-8 (Yazları UTC-7) | ||||
| Rakım | |||||
| - En yüksek nokta | 4.421 m | ||||
| - Ortalama Yükseklik | 884 m | ||||
| - En alçak nokta | -86 m | ||||
| Kısaltmalar | |||||
| - ABD posta kısaltması | CA | ||||
| - ISO 3166-2 | US-CA | ||||
| Web sayfası | www.ca.gov | ||||
Kaliforniya veya California (İngilizce: California), ABD'nin batı yakasında yer alan ve ülkenin nüfus yoğunluğu en yüksek olan eyaletidir. 2019 yılı nüfus tahminlerine göre, 39.512.223 kişilik nüfusa sahip olan Kaliforniya'yı,[1] 28.995.881 kişi ile Teksas,[2] 21.477.737 kişi ile Florida[3] ve 19.453.561 kişi ile New York izler.[4]
En büyük şehirleri sırasıyla Los Angeles, San Diego, San Jose, San Francisco, Sacramento (başkent), Oakland ve Fresno'dur.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya'ya gelen ilk Avrupalı; 1542 yılında Portekizli João Rodrigues Cabrilho olmuştur. Ancak Kaliforniya'nın tüm koylarını gezip; sahip olduğunu öne süren ise ünlü İngiliz korsan Francis Drake olmuştur (1579).
İlerki yüzyılda fazla ilgi çekemeyen Kaliforniya'ya 1700'lü yıllarda İspanya yerleşmiş ve Meksika'nın bir parçası olmuştur. Ancak kısa bir süre sonra terkedilmiştir.
1846 yılındaki Meksika-Amerika Savaşı sonucunda Kaliforniya Cumhuriyeti kurulmuş; kısa bir süre sonra da Amerika Birleşik Devletleri ile birleşme müzakereleri başlamıştır.
1848'de altın yataklarının keşfi ile çok büyük bir göçe sebep olmuş; 1850 yılında da Amerika Birleşik Devletleri birliğine girmiştir.
Amerikan İç Savaşı sırasında da; savaşı kazanan Kuzey İttifakı ile ortak olmuştur.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
1849 yılında altın yataklarının keşfedilmesi üzerine, nüfusu on binin altındayken günümüzde Amerika kıtasının en büyük ekonomi merkezi konumuna gelen Kaliforniya; Amerika Birleşik Devletleri'nin de en büyük ekonomik gücünü temsil eder.
Kaliforniya eğer bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük 8'inci ekonomisine sahip olurdu. (ABD'nin geri kalanı, Çin, Japonya, Almanya, İngiltere, Brezilya ve Fransa'dan sonra). İtalya, Meksika, İspanya,Güney Kore, Suudi Arabistan ve Kanada'dan daha büyük ekonomiye sahiptir.[5] Bu ekonomik durum, resmî yerleşimi henüz 200 yaşına bile gelmemiş topraklarda ulaşılabilen mucizevi bir başarıdır.
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya'daki değiştirilemeyen anayasa kanuna göre; eyalet gelirlerinin %40'ı eğitim'e harcanmaktadır. Her ne kadar çoğu ülke için eğitim harcamaları çöpe giden para olsa da, bu harcamalar Kaliforniya'yı bilinen dünya tarihinin en hızlı büyüyen ekonomisi ve devleti yapmıştır. Dünya tarihi boyunca, nüfusu 200 yıl içerisinde bu denli yükselen; ekonomisi hiç yoktan böylesi bir noktaya gelen başka bir devlet de bulunmamaktadır. (Son 200 yılın ortalamasını alacak olursak, nüfusu 35,000 katına çıkmış, ekonomisi 1,5 trilyon dolar olmuştur.
Kişi başına düşen gelir 33.403 dolar iken; emlağın yerleşim yerlerinde en ucuz olduğu Central Valley deki ortalama ev fiyatları 290.000 dolardır. En pahalı emlak fiyatları ise San Francisco koyunda ortalama 650.000 dolardır. Tabii ki Beverly Hills, Rolling Hills, Hidden Hills, Malibu, Bel Air gibi $2–3 milyondan aşağı evin bulanamadığı yerler de vardır; ancak bu şehirler daha büyük bölgelere bağlıdır.
Şehir olarak Beverly Hills Amerika'nın en zengin muhitidir ve kişi başına düşen gelir 113.595 dolardır.
Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya vatandaşları başkanlık seçimlerinde demokratlara ağırlıklı oylarını kullansalar da, 2003 - 2011 yıllarında eyalet valisi olarak muhafazakâr meşhur film yıldızı ve dünya vücut geliştirme şampiyonu Arnold Schwarzenegger'i seçmişlerdir. Şimdiki eyalet başkanı Jerry Brown'dır.
Yapılan son kanun seçimlerinde; Arnold'un itfayeciler, polisler, öğretmenler, doktorlar ve yargıçlar aleyhinde getirmek istediği kanunlar halk tarafından dehşetle karşılanmış; seçimlerde önerdiği 4 önerge de reddedilmiştir. Hâlen soykırıma uğramış Kızılderililer aleyhinde aldığı ekonomik kanunları iptal edilmeye çalışılmaktadır.
Amerikan vatandandaşlarına nazaran çok daha modern ve eğitimli bir profil çizen Kaliforniya'da; nüfusun çoğunluğu Irak Savaşı'na ve eski başkan George W. Bush'un politik kararlarına karşı; Kyoto Protokolü'nün imzalanması taraftarıdır.
Kaliforniya, Massachusetts'in ardından kürtajı ve eşcinsel evlilikleri yasalaştıran ikinci eyalettir.
Popüler kültürde Kaliforniya[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaliforniya; sinemanın kalbini Hollywood'da internetinin kalbini Silikon Vadisi'nde; Müzik, Eğlence ve Televizyon'un kalbini de Los Angeles'ta taşımaktadır. Her ne kadar günümüzde masrafları daha makul olduğu için filmler başka ülkelere çekimler için taşınsa da; son 30 yıldır klasikleşen bir eyalet deyişine göre "Dünya'nın duyduğu ve izlediği çoğu şey Kaliforniya'da üretilir."
Fotoğraflar[değiştir | kaynağı değiştir]
Lee Dağı'ndaki Hollywood yazısı
Los Angeles, Kaliforniya
San Jose, Kaliforniya
Fresno, Kaliforniya
Sacramento'da bulunan Kaliforniya Eyalet Meclisi
Mono Gölü
Shasta Dağı
Koordinatlar: 37°K 120°B / 37°N 120°W
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Estimate Population of the State of California" (İngilizce). United States Census Bureau. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "People and Population of the State of Texas" (İngilizce). US Census Bureau. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "People and Population of the State of Florida" (İngilizce). US Census Bureau. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "People and Population of the State of New York" (İngilizce). US Census Bureau. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". web.archive.org. 2 Eylül 2017. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.