Çüngüş

Çüngüş
İlçe
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Diyarbakır districts.png
Çüngüş ilçesinin konumu
Ülke Türkiye
İl Diyarbakır
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • Kaymakam Tuncay Kaldırım
 • Belediye başkanı Ali Suat Akmeşe (AK Parti)
Rakım 1.049 m (3.441 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 11,927
 • Kır
 -
 • Şehir
 11.293
Zaman dilimi UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu 21090
İl alan kodu 412
İl plaka kodu 21
Resmî site
[www.cungus.gov.tr]

Çüngüş, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. Diyarbakır'ın kuzeybatısında yer alan ilçenin yüzölçümü 489 km² olup denizden yüksekliği ise 1049 metredir. İlçenin doğusunda Çermik, kuzeyinde Elazığ ili Sivrice ilçesi, batısında Malatya ili Pütürge ilçesi ile Fırat Nehri ve güneyinde Adıyaman iline bağlı Gerger ilçesi bulunmaktadır. Etrafı dağlarla çevrili olan Çüngüş ilçesinin Güneydoğu Toroslar üzerinde sırayla Abaza, Akdağlar ve Savucak dağları bulunmaktadır. Akarsuları Fırat Nehri, eski adı Nahrik olan Çüngüş çayı ve Medye çayı'dır. Fırat Nehri üzerinde bulunan Karakaya barajı ilçenin önemli yapılarındandır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilçede Ermeniler yoğun olarak yaşamıştır. 1915 yılında Ermeni Kırımı sırasında, bölgede yaşayan binlerce Ermeni'nin Çüngüş'te toplatıldığı ve bir uçurumdan aşağı atılarak öldürüldüğü iddia edilmektedir.[1][2] 2006 yılında katliam hakkında 100 Yıl Sonra adlı bir film yapıldı.[3] Olay Çüngüş'teki Ermeni nüfusunun sonunu getirse de, ilçe günümüzde hâlen Ermenilere ait birtakım izleri barındırmaktadır. İlçede Ermenilerden geriye kalanlar harabe halindeki iki kilisedir.

İlçe siyasi bazı sebeplerden ötürü Elazığ'dan alınıp Diyarbakır'a bağlanmıştır. İpek yolu üzerinde bulunması hasebiyle bir dönem jeopolitik bir önem arz eden Çüngüş, hızlı bir gelişim göstermiş; ancak İpek Yolunun değişmesi sonrasında hızla eski canlılığını yitirmiştir ve hâlen başta ekonomik olmak üzere muhtelif bazı sebeplerle dışarıya göç vermektedir.

Çüngüş'ün, kelime anlamı itibarıyla "Çoban aldatan kuş (Çınkuş)" manasına geldiği düşünülmektedir. Ermeni kayıtlarında da Çüngüş'ten "Çınkuş" olarak bahsedilmektedir. Ayrıca Ermenistan'a göç eden Çüngüşlü Ermeniler genelde Nubaraşen'de yaşamakta ve bu şehrin sokaklarından biri de "Çınkuş" olarak anılmaktadır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1955[4] 10.959 1.686 9.273
1960[5] 12.082 1.546 10.536
1965[6] 13.977 2.040 11.937
1970[7] 15.738 3.161 12.577
1975[8] 15.873 2.616 13.257
1980[9] 17.955 3.684 14.271
1985[10] 20.238 4.271 15.967
1990[11] 17.067 3.935 13.132
2000[12] 15.521 4.708 10.813
2007[13] 13.971 2.930 11.041
2008[14] 13.837 2.781 11.056
2009[15] 13.511 2.544 10.967
2010[16] 14.093 2.495 11.598
2011[17] 13.814 2.393 11.421
2012[18] 13.544 2.439 11.105
2013[19] 13.097 13.097 veri yok
2014[20] 12.895 12.895 veri yok
2015[21] 12.393 12.393 veri yok
2016[21] 12.061 12.061 veri yok
2017[21] 11.836 11.836 veri yok
2018[21] 11.927 11.927 veri yok
2019[21] 11.539 11.539 veri yok
2020[21] 11.293 11.293 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Arango, Tim (16 Nisan 2015). "A Century After Armenian Genocide, Turkey's Denial Only Deepens". The New York Times. ISSN 0362-4331. 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021. 
  2. ^ Mouradian, Khatchig (19 Haziran 2012). "Alchemy near the Chasm of Death: Visiting a Mass Grave of the Armenian Genocide". The Armenian Weekly. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Lubbock, John (22 Mart 2016). "100 Years Later". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  6. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  19. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  20. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  21. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"http://www.turkcewiki.org/w/index.php?title=Çüngüş&oldid=29372672" sayfasından alınmıştır