Hollanda
 | Bu Ekim 2021 önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmış. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Hollanda Felemenkçe: Nederland | |
|---|---|
|
Slogan "Je maintiendrai" (Fransızca) "Ik zal handhaven" (Hollandaca) "Koruyacağım"[1] | |
 Hollanda konumu (koyu yeşil) - Avrupa'da (koyu gri) | |
 Karayip belediyeleri konumu (yeşil) | |
| Başkent ve en büyük şehir |
Amsterdam[a] 52°22′K 4°53′D / 52.367°K 4.883°D |
| Hükûmet merkezi | Lahey[a] |
| Resmî diller | Hollandaca |
| Tanınan diller | [b] |
| Tanınan bölgesel diller | [c] |
| Etnik gruplar (2020)[3] |
|
| Demonim | Hollandalı |
| Egemen devlet | Hollanda Krallığı |
| Hükûmet | Üniter parlamenter anayasal monarşi |
• Kral | Willem-Alexander |
• Başbakan | Mark Rutte |
| Yasama organı | Hollanda Meclisi |
| Senato | |
| Temsilciler Meclisi | |
| İspanya'dan bağımsızlık | |
• İlan | 26 Temmuz 1581 |
• Tanınma | 30 Ocak 1648 |
• Krallık ilanı | 16 Mart 1815 |
| 5 Mayıs 1945 | |
| 15 Aralık 1954 | |
| 10 Ekim 2010 | |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 41.528 km2 (16.034 sq mi) (135.) |
• Su (%) | 18,41 |
| Nüfus | |
• 2019 tahminî |
 17.306.912 [4] |
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî |
• Toplam | $1,06 trilyon[5] (27..) |
• Kişi başına | $60.461[5] (11..) |
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî |
• Toplam | $1,01 trilyon[5] (17..) |
• Kişi başına | $58.003[5] (12..) |
| Gini (2019) |
▼ 26.6[6] düşük · 15. |
| İGE (2019) |
0.944[7] çok yüksek · 8. |
| Para birimi |
Euro (€, EUR) Amerikan doları[e] |
| Zaman dilimi | UTC+01:00 (OAS) |
• Yaz (YSU) | UTC+02:00 (OAYS) |
| Tarih formatı | gg/aa/yyyy |
| Trafik akışı | sağ |
| Telefon kodu | +31 |
| ISO 3166 kodu | NL |
| İnternet alan adı | .nl[2] |
|
Resmî site http://www.government.nl/ | |
Hollanda (Felemenkçe: 
Nederland (yardım·bilgi)) esas olarak Batı Avrupa'da ve kısmen Karayipler'de bulunan bir ülkedir.[8] Hollanda Krallığı'nı meydana getiren dört ülkeden en büyüğüdür.[8] Hollanda, Avrupa'da doğuda Almanya'ya, güneyde Belçika'ya ve kuzeybatıda Kuzey Denizi'ne komşu olan on iki vilayetten ve Karayipler'de Bonaire, Sint Eustatius ve Saba adaları olmak üzere üç özel belediyeden oluşur.[8]
Hollanda meşruti monarşi ile yönetilen bir Avrupa ülkesidir. Hollanda nüfus yoğunluğu fazla olan bir ülkedir. Ülke topraklarının çoğunluğu deniz seviyesinin altındadır. Hollanda Avrupa Birliği, NATO, OECD üyesidir. Hollanda aynı zamanda Schengen Bölgesi ve Benelüks topluluğunun bir parçasıdır. Belçika ve Lüksemburg ile birlikte Benelüks ülkelerini oluşturan 3 ülkeden biridir. Ayrıca Kyoto Sözleşmesi'ni imzalamıştır. Ülke Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne, Uluslararası Adalet Divanı'na Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne ve Europol'e ev sahipliği yapmaktadır.
Ülke özellikle peynirleri, yel değirmenleri, bisikletleri, laleleri, Holştayn adı verilen inekleri ve sosyal hakları ile tanınır. Hollanda'da eşcinsel evlilik yasaldır.
Ülke adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda ismi aslında sadece ülkenin kuzeybatı kısmından Birleşik Hollanda Krallığı'nın en önemli eyaleti olan Hollanda Eyaleti'nden gelmektedir. Kısaca Hollanda olarak adlandırılmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu eyalet iki ayrı eyalete bölünmüştür: Kuzey Hollanda (Başkent: Haarlem) ve Güney Hollanda (Başkent Lahey: Den Haag). Felemenkçede "Hollanda" ifadesi sadece bu iki eyalet için kullanılır.
Hollanda'nın dışındaki ülkelerde Hollandalılar genellikle "Hollandalı" olarak adlandırılırlar ve Hollanda turizm endüstrisi ve diğer endüstriler de ülkelerini "Hollanda" olarak pazarlamaktadırlar (hem İngilizcede hem de Almancada). Hollanda eyaletinden gelmeyen Hollandalılar, ismi veren bölge olan Hollanda'nın ülkenin geri kalan bölümlerinde herkes tarafından sevilmediği için, "Nederland" için "Hollanda" adına ve "Nederlander" için "Hollandalı" adına belli bir antipati beslemektedirler.
İngilizce "Dutch" adı, "duutsc" gibi Orta Hollanda biçimlerinden ortaya çıkmıştır. "Duutcs" ve "dietsc" gibi Orta Hollanda biçimleri halk arasında konuşulan lehçelerin adlarıdır ve bu lehçelerin, yönetimin, bilimin ve kilisenin dili olan Latinceden ayırt edilmesine yaramışlardır. "Dutch" ve "duutsc" biçimleri Almanca bir kelime olan "deutsch" ile bağlantılıdır ve aynı kökenden gelir. Fransızlar ise bu bölgeyi Pays-Bas yani 'alçak ülke' olarak tanımlarlar.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Utrecht Birliği'ne bağlı Kuzey Hollanda eyaletleri (Güney Hollanda, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen ve Friesland) 26 Temmuz 1581'de İspanya kralı II. Felipe'den bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1648'de imzalanan Vestfalya Antlaşması'nda Hollanda vilayetlerinin bağımsızlığı tanındı. Bu yaklaşık olarak, daha sonra kurulacak olan Hollanda'nın bulunduğu bölgeydi. Buna karşın, bu bölgenin güneyinde kalan bölgeler, Flanderler dahil olmak üzere, krallıkta kaldı; daha sonra bu bölgede Belçika bağımsızlık kazanmıştır. Bu tarihten sonra Kuzey Hollandalılar ve Güney Hollandalılar olmak üzere iki toplumdan bahsedilmeye başlandı.
Viyana Kongresi kuzey ve güneyi bağımsız bir ülke olan Hollanda Krallığı olarak kısa bir süre için birleştirdi. Ancak güney Hollandalılar (Felemenkliler) 1830'da bağımsızlıklarını Belçika adı altında ilan etmişlerdi bile. ("Belgica" eski bir Roma eyaletinin ismidir ve Rönesans döneminde bu ifade, kuzey de dahil, Hollanda'nın Latince ismi olarak kullanıldı.)
Hollanda I. Dünya Savaşı boyunca tarafsız kaldı. Ancak II. Dünya Savaşı'nda Alman işgaline uğradı. 10 Mayıs 1940 tarihinde Nazi Almanyası Belçika ve Hollanda'yı işgal etti. Ayrıca 1942 tarihinde Japonya Hollanda'nın bir sömürgesi olan Endonezya'yı işgal etti. Savaş bittikten sonra Endonezya bağımsızlığını ilan etti.
İspanyol Hollandası (1384-1581)[değiştir | kaynağı değiştir]
-NL.svg)
Hollanda cumhuriyeti (1581-1795)[değiştir | kaynağı değiştir]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke üç büyük nehir tarafından iki ana bölgeye bölünür. Bu nehirler Ren ve onun ana kolları olan Waal ile Meuse nehirleridir. Bu nehirler tarihte derebeylikler arasındaki sınırı oluşturduğundan birtakım kültürel farklılıklara yol açmıştır.
Hollanda'nın güneybatısı bir nehir deltasıdır ve Scheldt Nehri'nin iki kolu buradan denize dökülür. Ren Nehri'nin sadece bir kolu kuzeydoğuya doğru akar, bu da IJssel Nehri'dir ve IJsselmeer'e dökülür. Bu nehir de dil açısından bir bölünme yaratır, nehrin doğusunda yaşayanlar Hollanda Aşağı Saksoncası ağzını konuşurlar.[9]
Ülkenin toprakları Kuvaterner döneminde oluşmuştur. Toprakları genelde alüvyon, buzultaş, çökeller ve kilden oluşur.[10]
Hollanda'nın büyük bölümü deniz seviyesinin altında yer alır. Ülkenin Avrupa'daki topraklarındaki en yüksek nokta 322 metre yüksekliğiyle Vaalserberg tepesidir. 1287 yılında meydana gelen St. Lucia Seli ülkede 50 bin kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu ve bu özelliğiyle tarihteki en ölümcül sellerden biridir.[11] Hollanda'daki son büyük sel 1953 yılında meydana geldi, selde Hollanda'nın tarım yapılan topraklarının %9'u sular altında kaldı, ülkede 1835 kişi öldü.[12]
Ülkede denizden kazanılan çok miktarda toprak mevcuttur. 1930'larda yapılan Zuiderzeewerken çalışmasında, denizden yaklaşık 2500 kilometrekare toprak kazanıldı.[13][14] Denizden toprak kazanma amaçlı çalışmalarda elde edilen arazilere polder adı verilmektedir.[10]
| Hollanda büyük şehir ve merkezleri Merkezi İstatistik Bürosu [3] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir ismi | İlçe | Nüfus | Sıra | Şehir ismi | İlçe | Nüfus | ||
 Amsterdam |
1 | Amsterdam | Kuzey Hollanda | 798.164 | 11 | Enschede | Overijssel | 158.741 |  Lahey |
| 2 | Rotterdam | Güney Hollanda | 615.752 | 12 | Apeldoorn | Gelderland | 157.223 | ||
| 3 | Lahey | Güney Hollanda | 504.260 | 13 | Haarlem | Kuzey Hollanda | 153.225 | ||
| 4 | Utrecht | Utrecht | 321.583 | 14 | Arnhem | Gelderland | 149.912 | ||
| 5 | Eindhoven | Kuzey Brabant | 218.559 | 15 | Amersfoort | Utrecht | 149.653 | ||
| 6 | Tilburg | Kuzey Brabant | 208.429 | 16 | Zaanstad | Kuzey Hollanda | 149.421 | ||
| 7 | Groningen | Groningen | 195.511 | 17 | Haarlemmermeer | Kuzey Hollanda | 144.117 | ||
| 8 | Almere | Flevoland | 195.019 | 18 | 's-Hertogenbosch | Kuzey Brabant | 142.741 | ||
| 9 | Breda | Kuzey Brabant | 178.366 | 19 | Zoetermeer | Güney Hollanda | 122.968 | ||
| 10 | Nijmegen | Gelderland | 166.492 | 20 | Zwolle | Overijssel | 122.415 | ||
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda çok güçlü bir ekonomiye sahiptir ve yüzyıllardır Avrupa ekonomisinde özel bir rol oynamıştır. 16. yüzyıldan beridir gemicilik, balıkçılık, ticaret ve bankacılık Hollanda ekonomisinin en önemli sektörleri olmuştur. Hollanda, dünyanın en fazla ihracat yapan ilk on ülkesinden biridir.
Hollanda 2021 itibarıyla SAGP bazında dünyadaki 27. büyük ekonomiye sahiptir ve kişi başına düşen $60.461 ile dünyanın 11. zengin ülkesidir.[5] 1997-2000 yılları arasında yıllık büyüme Avrupa ortalamasının oldukça üstünde olan %4 civarında seyretti. 2001-2005 yılları arasında büyüme tüm dünyayla birlikte yavaşlasa da 2007'nin üçüncü çeyreğinde yeniden %4.1'e çıktı. Eurostat'a göre Hollanda'da işsizlik oranı Ekim 2011 itibarı ile %4.8'dir ve bu Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki en düşük orandır.[15]
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
İdari birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda 12 il Provincie) ile 3 denizaşırı kamu yönetiminden (openbare lichamen) oluşur.[8]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
-Flag.svg){kind=small}
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda siyasi haritası, kırmızı noktalar bölge başkentlerini, siyah noktalar önemli kentleri gösteriyor
Rotterdam - Güney Hollanda'da Küp Evler (Kubuswoning)
Hollanda'da (Amsterdam) Raylı sistem
Amsterdam'da raylı sistem üretimi
Amsterdam'da ünlü su kanallarından biri
Amsterdam, genel görüntü
Hollanda'dan bir kilise görüntüsü
.JPG)
(175).JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Amsterdam anayasal başkent olduğu halde hükûmet ve kraliyet ailesi Lahey'de oturur.
- ^ 1996 yılında Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması'nı onaylayan Hollanda hükûmeti, Hollanda Aşağı Saksoncasını, Limburgcayı, Sinte Romaniyi ve Yidiş'i bölgesel veya bölgesel olmayan azınlık dilleri olarak tanır.[1] 1 Temmuz 2021'de Hollanda İşaret Dili, tanınan dil statüsünü aldı.[2]
- ^ Felemenkçe dışında, İngilizce Saba (ada) ve Sint Eustatius özel belediyelerinde resmi dildir. Papiamentu, Bonaire özel belediyesinde resmi dildir ve Frizce, Frizya ilinde resmi dildir.[1]
- ^ Hollanda Türkleri hariç
- ^ Karayip Hollandası'nda
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Welke erkende talen heeft Nederland?" (Felemenkçe). Rijksoverheid. 11 Ocak 2016. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2017.
- ^ "Besluit van 24 juni 2021 tot vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet erkenning Nederlandse Gebarentaal" (PDF). Staatsblad van Het Koninkrijk der Nederlanden. 2021. ISSN 0920-2064. 3 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.
- ^ "CBS Statline". opendata.cbs.nl. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Population counter". Centraal Bureau voor de Statistiek. 2018. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019.
- ^ a b c d e "Uluslararası Para Fonu 2021 GYSİH Tahminleri". Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para Fonu. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ "Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme 2020 Raporu" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ a b c d e Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
- ^ Welschen, Ad: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000-2005.
- ^ a b "Hollanda - Coğrafya". Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 10. Milliyet Gazetesi Yayınları. 1986. ss. 5355-6.
- ^ Zuiderzee floods (Netherlands history) 11 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Britannica Online Encyclopedia.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2011.
- ^ "Kerngegevens gemeente Wieringermeer". www.sdu.nl. 6 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2008.
- ^ "Kerngegevens procincie Flevoland". www.sdu.nl. 26 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2008.
- ^ Harmonised unemployment rate by gender - total 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Eurostat) Erişim tarihi: 26 Kasım 2011.
| Egemen devletler |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sınırlı tanınmış olan devletler | |||||||
| Bağımlı ve diğer bölgeler |
| ||||||
| Üyeler |  | |
|---|---|---|
| Müzakere sürecindeki adaylar | ||
| Müzakere süreci başlamayan adaylar | ||
| Potansiyel adaylar | ||
| Reddedilen başvurucu | ||
| Ayrılan |
| |
| ||
| Tarihçe |  | |
|---|---|---|
| Yapı | ||
| Kişiler | ||
| Üyeler | ||
| Üyeler |
|  |
|---|---|---|
