Hollanda

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Başlığın diğer anlamları için Hollanda (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Hollanda Krallığı
Felemenkçe: Koninkrijk der Nederlanden
Hollanda Krallığı
Hollanda Krallığı bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Slogan
"Je maintiendrai"  (Fransızca)
"Ik zal handhaven"  (Felemenkçe)
"Koruyacağım."[1]
Hollanda Krallığı haritadaki konumu
Hollanda konumu
Başkent Amsterdam[2]
En büyük Amsterdam ve Rotterdam
Resmî diller Felemenkçe
Tanınan bölgesel diller Frizce (Frizye'de), Papiamento (Bonaire'de), İngilizce (Sint Eustatius ve Saba'da)
Etnik gruplar
%78,6 Hollandalı,
%5,9 Avrupa Birliği vatandaşı,
%2,4 Türkler
%2,2 Endonezyalılar,
%2,2 Faslılar,
%2,1Surinamlılar,
%0,9 Hollanda Karayiplisi,
%5,7 diğer[1]
Hükûmet Parlamenter sistem,
Anayasal Monarşi
• Kral
Willem-Alexander
• Başbakan
Mark Rutte
Tarihçe  
• İlan
26 Temmuz 1581
• Tanınma
30 Ocak 1648[3]
Yüzölçümü
• Toplam
 41.528 km2 (16.034 sq mi) (135..)
• Su (%)
 18.41
GSYİH (SAGP) 2018 tahminî
• Toplam
 $966,742 milyar[2]
• Kişi başına
 $56.435[2]
GSYİH (nominal) 2018 tahminî
• Toplam
 $945,327 milyar[2]
• Kişi başına
 $55.185[2]
İGE (2007) artış 0.964[3]
Hata: Geçersiz İGE değeri · 6..
Para birimi Euro (€)[4] (EUR)
Amerikan doları ($) (Karayip Hollandası)
Zaman dilimi UTC+1 (OAZD)
• Yaz (YSU)
 UTC+2 (OAYZD)
Telefon kodu 31
İnternet alan adı .nl[5]

Hollanda (Felemenkçe: Bu ses hakkında Nederland (yardım·bilgi)), Hollanda Krallığı'nı meydana getiren dört ülkeden biri. Topraklarının çok büyük bir kısmı Batı Avrupa'dadır, ayrıca Karayipler'de üç adası bulunmaktadır.

Hollanda, kuzey ve batıda Kuzey Denizi, güneyde Belçika, doğuda ise Almanya ile komşudur. Hollanda'nın Rotterdam kenti, Avrupa'nın en büyük limanlarından biridir.

Hollanda meşruti monarşi ile yönetilen bir Avrupa ülkesidir. Hollanda nüfus yoğunluğu fazla olan bir ülkedir. Ülke topraklarının çoğunluğu deniz seviyesinin altındadır. Hollanda Avrupa Birliği, NATO, OECD üyesidir. Hollanda aynı zamanda Schengen Bölgesi ve Benelüks topluluğunun bir parçasıdır. Belçika ve Lüksemburg ile birlikte Benelüks ülkelerini oluşturan 3 ülkeden biridir. Ayrıca Kyoto Sözleşmesi'ni imzalamıştır. Ülke Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne, Uluslararası Adalet Divanı'na Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne ve Europol'e ev sahipliği yapmaktadır.

Ülke özellikle peynirleri, yel değirmenleri, bisikletleri, laleleri, Holştayn adı verilen inekleri ve sosyal hakları ile tanınır. Hollanda'da eşcinsel evlilik yasaldır.

Ülke adı[değiştir | kaynağı değiştir]

Asıl Hollanda

Hollanda ismi aslında sadece ülkenin kuzeybatı kısmından Birleşik Hollanda Krallığı'nın en önemli eyaleti olan Hollanda Eyaleti'nden gelmektedir. Kısaca Hollanda olarak adlandırılmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu eyalet iki ayrı eyalete bölünmüştür: Kuzey Hollanda (Başkent: Haarlem) ve Güney Hollanda (Başkent Lahey: Den Haag). Felemenkçede "Hollanda" ifadesi sadece bu iki eyalet için kullanılır.

Hollanda'nın dışındaki ülkelerde Hollandalılar genellikle "Hollandalı" olarak adlandırılırlar ve Hollanda turizm endüstrisi ve diğer endüstriler de ülkelerini "Hollanda" olarak pazarlamaktadırlar (hem İngilizcede, hem de Almancada). Hollanda eyaletinden gelmeyen Hollandalılar, ismi veren bölge olan Hollanda'nın ülkenin geri kalan bölümlerinde herkes tarafından sevilmediği için, "Nederland" için "Hollanda" adına ve "Nederlander" için "Hollandalı" adına belli bir antipati beslemektedirler.

İngilizce "Dutch" adı, "duutsc" gibi Orta Hollanda biçimlerinden ortaya çıkmıştır. "Duutcs" ve "dietsc" gibi Orta Hollanda biçimleri halk arasında konuşulan lehçelerin adlarıdır ve bu lehçelerin, yönetimin, bilimin ve kilisenin dili olan Latinceden ayırt edilmesine yaramışlardır. "Dutch" ve "duutsc" biçimleri Almanca bir kelime olan "deutsch" ile bağlantılıdır ve aynı kökenden gelir. Fransızlar ise bu bölgeyi Pays-Bas yani 'alçak ülke' olarak tanımlarlar.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Hollanda tarihi

Utrecht Birliği'ne bağlı Kuzey Hollanda eyaletleri (Güney Hollanda, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen ve Friesland) 26 Temmuz 1581'de İspanya kralı II. Felipe'den bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1648'de imzalanan Vestfalya Antlaşması'nda Hollanda vilayetlerinin bağımsızlığı tanındı. Bu yaklaşık olarak, daha sonra kurulacak olan Hollanda'nın bulunduğu bölgeydi. Buna karşın, bu bölgenin güneyinde kalan bölgeler, Flanderler dahil olmak üzere, krallıkta kaldı; daha sonra bu bölgede Belçika bağımsızlık kazanmıştır. Bu tarihten sonra Kuzey Hollandalılar ve Güney Hollandalılar olmak üzere iki toplumdan bahsedilmeye başlandı.

Viyana Kongresi kuzey ve güneyi bağımsız bir ülke olan Hollanda Krallığı olarak kısa bir süre için birleştirdi. Ancak güney Hollandalılar (Felemenkliler) 1830'da bağımsızlıklarını Belçika adı altında ilan etmişlerdi bile. ("Belgica" eski bir Roma eyaletinin ismidir, ve Rönesans döneminde bu ifade, kuzey de dahil, Hollanda'nın Latince ismi olarak kullanıldı.)

Hollanda I. Dünya Savaşı boyunca tarafsız kaldı. Ancak II. Dünya Savaşı'nda Alman işgaline uğradı. 10 Mayıs 1940 tarihinde Nazi Almanyası Belçika ve Hollanda'yı işgal etti. Ayrıca 1942 tarihinde Japonya Hollanda'nın bir sömürgesi olan Endonezya'yı işgal etti. Savaş bittikten sonra Endonezya bağımsızlığını ilan etti.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Hollanda'nın uydu görüntüsü (Mart 2000)
Ana madde: Hollanda coğrafyası

Ülke üç büyük nehir tarafından iki ana bölgeye bölünür. Bu nehirler Ren ve onun ana kolları olan Waal ile Meuse nehirleridir. Bu nehirler tarihte derebeylikler arasındaki sınırı oluşturduğundan birtakım kültürel farklılıklara yol açmıştır.

Hollanda'nın güneybatısı bir nehir deltasıdır ve Scheldt Nehri'nin iki kolu buradan denize dökülür. Ren nehrinin sadece bir kolu kuzeydoğuya doğru akar, bu da IJssel Nehri'dir ve IJsselmeer'e dökülür. Bu nehir de dil açısından bir bölünme yaratır, nehrin doğusunda yaşayanlar Hollanda Aşağı Saksoncası ağzını konuşurlar.[5]

Ülkenin toprakları Kuvaterner döneminde oluşmuştur. Toprakları genelde alüvyon, buzultaş, çökeller ve kilden oluşur.[6]

Hollanda'nın büyük bölümü deniz seviyesinin altında yer alır. Ülkenin Avrupa'daki topraklarındaki en yüksek nokta 322 metre yüksekliğiyle Vaalserberg tepesidir. 1287 yılında meydana gelen St. Lucia Seli ülkede 50 bin kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu ve bu özelliğiyle tarihteki en ölümcül sellerden biridir.[7] Hollanda'daki son büyük sel 1953 yılında meydana geldi, selde Hollanda'nın tarım yapılan topraklarının %9'u sular altında kaldı, ülkede 1835 kişi hayatını kaybetti.[8]

Ülkede denizden kazanılan çok miktarda toprak mevcuttur. 1930'larda yapılan Zuiderzeewerken çalışmasında, denizden yaklaşık 2500 kilometrekare toprak kazanıldı.[9][10] Denizden toprak kazanma amaçlı çalışmalarda elde edilen arazilere polder adı verilmektedir.[6]

Hollanda büyük şehir ve merkezleri
Merkezi İstatistik Bürosu [6]
Sıra Şehir ismi İlçe Nüfus Sıra Şehir ismi İlçe Nüfus
Amsterdam
Amsterdam

Rotterdam
Rotterdam

1 Amsterdam Kuzey Hollanda 798.164 11 Enschede Overijssel 158.741 Lahey
Lahey

Utrecht
Utrecht

2 Rotterdam Güney Hollanda 615.752 12 Apeldoorn Gelderland 157.223
3 Lahey Güney Hollanda 504.260 13 Haarlem Kuzey Hollanda 153.225
4 Utrecht Utrecht 321.583 14 Arnhem Gelderland 149.912
5 Eindhoven Kuzey Brabant 218.559 15 Amersfoort Utrecht 149.653
6 Tilburg Kuzey Brabant 208.429 16 Zaanstad Kuzey Hollanda 149.421
7 Groningen Groningen 195.511 17 Haarlemmermeer Kuzey Hollanda 144.117
8 Almere Flevoland 195.019 18 's-Hertogenbosch Kuzey Brabant 142.741
9 Breda Kuzey Brabant 178.366 19 Zoetermeer Güney Hollanda 122.968
10 Nijmegen Gelderland 166.492 20 Zwolle Overijssel 122.415

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Hollanda ekonomisi

Hollanda çok güçlü bir ekonomiye sahiptir ve yüzyıllardır Avrupa ekonomisinde özel bir rol oynamıştır. 16. yüzyıldan beridir gemicilik, balıkçılık, ticaret ve bankacılık Hollanda ekonomisinin en önemli sektörleri olmuştur. Hollanda, dünyanın en fazla ihracat yapan ilk on ülkesinden biridir.

Hollanda dünyadaki 16. en büyük ekonomiye sahiptir ve kişi başına düşen nominal gayri safi yurtiçi hasıla sıralamasında 7. sıradadır. 1997-2000 yılları arasında yıllık büyüme Avrupa ortalamasının oldukça üstünde olan %4 civarında seyretti. 2001-2005 yılları arasında büyüme tüm dünyayla birlikte yavaşlasa da, 2007'nin üçüncü çeyreğinde yeniden %4.1'e çıktı. Eurostat'a göre Hollanda'da işsizlik oranı Ekim 2011 itibarı ile %4.8'dir ve bu Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki en düşük orandır.[11]

İdari birimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Hollanda'nın illeri

Hollanda 12 il (Provincie) ile 3 denizaşırı kamu yönetiminden (openbare lichamen) oluşur.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Hollanda siyasi haritası, kırmızı noktalar bölge başkentlerini, siyah noktalar önemli kentleri gösteriyor

  • Rotterdam - Güney Hollanda'da Küp Evler (Kubuswoning)

  • Hollanda'da (Amsterdam) Raylı sistem

  • Amsterdam'da raylı sistem üretimi

  • Amsterdam'da ünlü su kanallarından biri

  • Amsterdam, genel görüntü

  • Hollanda'dan bir kilise görüntüsü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ World Factbook (3 Ağustos 2010). "Netherlands". CIA. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2010. 
  2. ^ a b c d "Netherlands". International Monetary Fund. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  3. ^ Human Development Report 2009. The United Nations. Retrieved 5 October 2009.
  4. ^ "Population counter". Centraal Bureau voor de Statistiek. 2018. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019. 
  5. ^ Welschen, Ad: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000–2005.
  6. ^ a b "Hollanda - Coğrafya". Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 10. Milliyet Gazetesi Yayınları. 1986. ss. 5355-6. 
  7. ^ Zuiderzee floods (Netherlands history). Britannica Online Encyclopedia.
  8. ^ http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/_unique/_search/default.htm?cx=018020871965988641477:rvmzjpho2wq&cof=FORID:11&q=1953#1249
  9. ^ "Kerngegevens gemeente Wieringermeer". www.sdu.nl. 6 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocaky 2008.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  10. ^ "Kerngegevens procincie Flevoland". www.sdu.nl. 26 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2008. 
  11. ^ Harmonised unemployment rate by gender - total (Eurostat) Erişim tarihi: 26 Kasım 2011.
"http://www.turkcewiki.org/w/index.php?title=Hollanda&oldid=21008817" adresinden alındı.