Hollanda
Hollanda Felemenkçe: Nederland | |
|---|---|
|
Slogan "Je maintiendrai" (Fransızca) "Ik zal handhaven" (Hollandaca) "Koruyacağım."[1] | |
 | |
 | |
| Başkent ve en büyük şehir | Amsterdam[2] |
| Resmî diller | Hollandaca |
| Tanınan bölgesel diller | Frizce (Frizya'da), Papiamento (Bonaire'de), İngilizce (Sint Eustatius ve Saba'da) |
| Etnik gruplar |
%77,39 Hollandalı, %9,88 Avrupa Birliği vatandaşı, %2,34 Türkler %2,29 Endonezyalılar, %2,13 Faslılar, %2,05 Surinamlılar, %0,90 Hollanda Karayiplisi, %2,80 diğer[1] |
| Egemen devlet | Hollanda Krallığı |
| Hükûmet | Üniter parlamenter anayasal monarşi |
• Kral | Willem-Alexander |
• Başbakan | Mark Rutte |
| Yasama organı | Hollanda Meclisi |
| Senato | |
| Temsilciler Meclisi | |
| Tarihçe | |
• İlan | 26 Temmuz 1581 |
• Tanınma | 30 Ocak 1648 |
• Krallık ilanı | 16 Mart 1815 |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 41.528 km2 (16.034 sq mi) (135.) |
• Su (%) | 18,41 |
| Nüfus | |
• 2019 tahminî |
 17.306.912 [2] |
| GSYİH (SAGP) | 2019 tahminî |
• Toplam | 1,004 trilyon $[3] (28.) |
• Kişi başına | $58.255 $[3] (13th) |
| GSYİH (nominal) | 2019 tahminî |
• Toplam | 914 milyar $[3] (17.) |
• Kişi başına | 53.016 $[3] (13.) |
| Gini (2019) |
▼ 26.6[4] düşük · 15. |
| İGE (2019) |
0.944[5] çok yüksek · 8. |
| Para birimi |
Euro (€, EUR) Amerikan doları ($, USD) (Karayip Hollandası) |
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAZD) |
• Yaz (YSU) | UTC+2 (OAYZD) |
| Telefon kodu | 31 |
| İnternet alan adı | .nl[3] |
Hollanda (Felemenkçe: 
Nederland (yardım·bilgi)), Hollanda Krallığı'nı meydana getiren dört ülkeden en büyüğü. Topraklarının büyük kısmı Batı Avrupa'da olup Karayipler'de üç adası bulunmaktadır.
Hollanda, kuzey ve batıda Kuzey Denizi, güneyde Belçika, doğuda ise Almanya ile komşudur. Hollanda'nın Rotterdam kenti, Avrupa'nın en büyük limanlarından biridir.
Hollanda meşruti monarşi ile yönetilen bir Avrupa ülkesidir. Hollanda nüfus yoğunluğu fazla olan bir ülkedir. Ülke topraklarının çoğunluğu deniz seviyesinin altındadır. Hollanda Avrupa Birliği, NATO, OECD üyesidir. Hollanda aynı zamanda Schengen Bölgesi ve Benelüks topluluğunun bir parçasıdır. Belçika ve Lüksemburg ile birlikte Benelüks ülkelerini oluşturan 3 ülkeden biridir. Ayrıca Kyoto Sözleşmesi'ni imzalamıştır. Ülke Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne, Uluslararası Adalet Divanı'na Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne ve Europol'e ev sahipliği yapmaktadır.
Ülke özellikle peynirleri, yel değirmenleri, bisikletleri, laleleri, Holştayn adı verilen inekleri ve sosyal hakları ile tanınır. Hollanda'da eşcinsel evlilik yasaldır.
Ülke adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda ismi aslında sadece ülkenin kuzeybatı kısmından Birleşik Hollanda Krallığı'nın en önemli eyaleti olan Hollanda Eyaleti'nden gelmektedir. Kısaca Hollanda olarak adlandırılmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu eyalet iki ayrı eyalete bölünmüştür: Kuzey Hollanda (Başkent: Haarlem) ve Güney Hollanda (Başkent Lahey: Den Haag). Felemenkçede "Hollanda" ifadesi sadece bu iki eyalet için kullanılır.
Hollanda'nın dışındaki ülkelerde Hollandalılar genellikle "Hollandalı" olarak adlandırılırlar ve Hollanda turizm endüstrisi ve diğer endüstriler de ülkelerini "Hollanda" olarak pazarlamaktadırlar (hem İngilizce'de hem de Almancada). Hollanda eyaletinden gelmeyen Hollandalılar, ismi veren bölge olan Hollanda'nın ülkenin geri kalan bölümlerinde herkes tarafından sevilmediği için, "Nederland" için "Hollanda" adına ve "Nederlander" için "Hollandalı" adına belli bir antipati beslemektedirler.
İngilizce "Dutch" adı, "duutsc" gibi Orta Hollanda biçimlerinden ortaya çıkmıştır. "Duutcs" ve "dietsc" gibi Orta Hollanda biçimleri halk arasında konuşulan lehçelerin adlarıdır ve bu lehçelerin, yönetimin, bilimin ve kilisenin dili olan Latinceden ayırt edilmesine yaramışlardır. "Dutch" ve "duutsc" biçimleri Almanca bir kelime olan "deutsch" ile bağlantılıdır ve aynı kökenden gelir. Fransızlar ise bu bölgeyi Pays-Bas yani 'alçak ülke' olarak tanımlarlar.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Utrecht Birliği'ne bağlı Kuzey Hollanda eyaletleri (Güney Hollanda, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen ve Friesland) 26 Temmuz 1581'de İspanya kralı II. Felipe'den bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1648'de imzalanan Vestfalya Antlaşması'nda Hollanda vilayetlerinin bağımsızlığı tanındı. Bu yaklaşık olarak, daha sonra kurulacak olan Hollanda'nın bulunduğu bölgeydi. Buna karşın, bu bölgenin güneyinde kalan bölgeler, Flanderler dahil olmak üzere, krallıkta kaldı; daha sonra bu bölgede Belçika bağımsızlık kazanmıştır. Bu tarihten sonra Kuzey Hollandalılar ve Güney Hollandalılar olmak üzere iki toplumdan bahsedilmeye başlandı.
Viyana Kongresi kuzey ve güneyi bağımsız bir ülke olan Hollanda Krallığı olarak kısa bir süre için birleştirdi. Ancak güney Hollandalılar (Felemenkliler) 1830'da bağımsızlıklarını Belçika adı altında ilan etmişlerdi bile. ("Belgica" eski bir Roma eyaletinin ismidir ve Rönesans döneminde bu ifade, kuzey de dahil, Hollanda'nın Latince ismi olarak kullanıldı.)
Hollanda I. Dünya Savaşı boyunca tarafsız kaldı. Ancak II. Dünya Savaşı'nda Alman işgaline uğradı. 10 Mayıs 1940 tarihinde Nazi Almanyası Belçika ve Hollanda'yı işgal etti. Ayrıca 1942 tarihinde Japonya Hollanda'nın bir sömürgesi olan Endonezya'yı işgal etti. Savaş bittikten sonra Endonezya bağımsızlığını ilan etti.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke üç büyük nehir tarafından iki ana bölgeye bölünür. Bu nehirler Ren ve onun ana kolları olan Waal ile Meuse nehirleridir. Bu nehirler tarihte derebeylikler arasındaki sınırı oluşturduğundan birtakım kültürel farklılıklara yol açmıştır.
Hollanda'nın güneybatısı bir nehir deltasıdır ve Scheldt Nehri'nin iki kolu buradan denize dökülür. Ren Nehri'nin sadece bir kolu kuzeydoğuya doğru akar, bu da IJssel Nehri'dir ve IJsselmeer'e dökülür. Bu nehir de dil açısından bir bölünme yaratır, nehrin doğusunda yaşayanlar Hollanda Aşağı Saksoncası ağzını konuşurlar.[6]
Ülkenin toprakları Kuvaterner döneminde oluşmuştur. Toprakları genelde alüvyon, buzultaş, çökeller ve kilden oluşur.[7]
Hollanda'nın büyük bölümü deniz seviyesinin altında yer alır. Ülkenin Avrupa'daki topraklarındaki en yüksek nokta 322 metre yüksekliğiyle Vaalserberg tepesidir. 1287 yılında meydana gelen St. Lucia Seli ülkede 50 bin kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu ve bu özelliğiyle tarihteki en ölümcül sellerden biridir.[8] Hollanda'daki son büyük sel 1953 yılında meydana geldi, selde Hollanda'nın tarım yapılan topraklarının %9'u sular altında kaldı, ülkede 1835 kişi öldü.[9]
Ülkede denizden kazanılan çok miktarda toprak mevcuttur. 1930'larda yapılan Zuiderzeewerken çalışmasında, denizden yaklaşık 2500 kilometrekare toprak kazanıldı.[10][11] Denizden toprak kazanma amaçlı çalışmalarda elde edilen arazilere polder adı verilmektedir.[7]
| Hollanda büyük şehir ve merkezleri Merkezi İstatistik Bürosu [4] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir ismi | İlçe | Nüfus | Sıra | Şehir ismi | İlçe | Nüfus | ||
 Amsterdam |
1 | Amsterdam | Kuzey Hollanda | 798.164 | 11 | Enschede | Overijssel | 158.741 |  Lahey |
| 2 | Rotterdam | Güney Hollanda | 615.752 | 12 | Apeldoorn | Gelderland | 157.223 | ||
| 3 | Lahey | Güney Hollanda | 504.260 | 13 | Haarlem | Kuzey Hollanda | 153.225 | ||
| 4 | Utrecht | Utrecht | 321.583 | 14 | Arnhem | Gelderland | 149.912 | ||
| 5 | Eindhoven | Kuzey Brabant | 218.559 | 15 | Amersfoort | Utrecht | 149.653 | ||
| 6 | Tilburg | Kuzey Brabant | 208.429 | 16 | Zaanstad | Kuzey Hollanda | 149.421 | ||
| 7 | Groningen | Groningen | 195.511 | 17 | Haarlemmermeer | Kuzey Hollanda | 144.117 | ||
| 8 | Almere | Flevoland | 195.019 | 18 | 's-Hertogenbosch | Kuzey Brabant | 142.741 | ||
| 9 | Breda | Kuzey Brabant | 178.366 | 19 | Zoetermeer | Güney Hollanda | 122.968 | ||
| 10 | Nijmegen | Gelderland | 166.492 | 20 | Zwolle | Overijssel | 122.415 | ||
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda çok güçlü bir ekonomiye sahiptir ve yüzyıllardır Avrupa ekonomisinde özel bir rol oynamıştır. 16. yüzyıldan beridir gemicilik, balıkçılık, ticaret ve bankacılık Hollanda ekonomisinin en önemli sektörleri olmuştur. Hollanda, dünyanın en fazla ihracat yapan ilk on ülkesinden biridir.
Hollanda dünyadaki 16. en büyük ekonomiye sahiptir ve kişi başına düşen nominal gayri safi yurt içi hasıla sıralamasında 7. sıradadır. 1997-2000 yılları arasında yıllık büyüme Avrupa ortalamasının oldukça üstünde olan %4 civarında seyretti. 2001-2005 yılları arasında büyüme tüm dünyayla birlikte yavaşlasa da 2007'nin üçüncü çeyreğinde yeniden %4.1'e çıktı. Eurostat'a göre Hollanda'da işsizlik oranı Ekim 2011 itibarı ile %4.8'dir ve bu Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki en düşük orandır.[12]
İdari birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda 12 il (Provincie) ile 3 denizaşırı kamu yönetiminden (openbare lichamen) oluşur.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda siyasi haritası, kırmızı noktalar bölge başkentlerini, siyah noktalar önemli kentleri gösteriyor
Rotterdam - Güney Hollanda'da Küp Evler (Kubuswoning)
Hollanda'da (Amsterdam) Raylı sistem
Amsterdam'da raylı sistem üretimi
Amsterdam'da ünlü su kanallarından biri
Amsterdam, genel görüntü
Hollanda'dan bir kilise görüntüsü
.JPG)
(175).JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020.
- ^ "Population counter". Centraal Bureau voor de Statistiek. 2018. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019.
- ^ a b c d "Netherlands". International Monetary Fund. April 2019.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ Welschen, Ad: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000–2005.
- ^ a b "Hollanda - Coğrafya". Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 10. Milliyet Gazetesi Yayınları. 1986. ss. 5355-6.
- ^ Zuiderzee floods (Netherlands history) 11 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Britannica Online Encyclopedia.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2011.
- ^ "Kerngegevens gemeente Wieringermeer". www.sdu.nl. 6 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2008.
- ^ "Kerngegevens procincie Flevoland". www.sdu.nl. 26 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2008.
- ^ Harmonised unemployment rate by gender - total 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Eurostat) Erişim tarihi: 26 Kasım 2011.
Hollanda'nın en üst düzey idari birimleri | ||
|---|---|---|
| İller | Drenthe • Flevoland • Frizya • Gelderland • Groningen • Güney Hollanda • Kuzey Brabant • Kuzey Hollanda • Limburg • Overijssel • Utrecht • Zelanda |  |
| Karayip Hollandası | ||
| Üyeler |  | |
|---|---|---|
| Müzakere sürecindeki adaylar | ||
| Müzakere süreci başlamayan adaylar | ||
| Potansiyel adaylar | ||
| Reddedilen başvurucu | ||
| Ayrılan |
| |
| ||
| Tarihçe |  | |
|---|---|---|
| Yapı | ||
| Kişiler | ||
| Üyeler | ||
